Etxandi eder-ederra, landa-barroko deritzon tankerakoa, XVII.aren azkenaldikoa, monumentu izendatua dago, eta egungo ugazabei esker –Angulo-tarrak– eta erakundeen laguntzaz berriztatu izan da eta barrua ikuskatzeko aukera dago.
Jauregia Pedro Zambranak eraiki zuen, 1697 inguruan, Gatzagako erret-administratzaile eta Italiako Milan-en erret-idazkari izan zenak; geroago, beste sendi aberats batek jarauntsian hartu zuen, Herran-darrak, Ferrocarril Vasco-Navarroren sustatzaileetakoak.
Ikuska gidatuan, ezkaratzean dagoen gurdixka ikus daiteke, kupula edo ganga izugarria ere bai, barraskilo-eskailera mirabe-morroientzakoa, logeletako altzari zaharkituak, sukaldeko adreilu gorrizko zorua eta egur-labea, eta urmaela dadukan loretegia ere ikusgarri.
Horma batzuetan, ehiza-irudi batzuk erakusteko margo-lanak dagoz berde arsenikoz eginak.
