Dagoen lekuan eta historian dagoelako, beti Logroñotik eta Nafarroatik gertu, ardanerri hau inguruko lur-sail idorretan berebiziko leku ona izan da, Nafarroa zaharreko erresumaren barruan zegoen Sonsierra, “Axpe” alegia, deritzon eskualdean.

Oiondarrak -langile saiatuak, nonbait- ezinbestekoak izan dira herri hau iberiar penintsulakoen artean upategirik handienak dagozen herria izaiteko.

Oionen dena aldatuz doa, hala ere, orotan bezala, eta noizbait, antzinan, Nafarroako Erreterriko herrixka bat izan zena, 500 urte baino gehiagoz nafar, iturri zahar, hoxpil eta oparo baten inguruan eta bideburu batean kokatua, gaur den egunean Errioxa arabarreko herririk jendetsuena da. Ibaia eta ureztatzeko erretenak ditu laguntzaile. Ibaiak, joanean-joanean izenez aldatzen badoa ere, hemen Ibai Handia deritzo, mahastirako, olibondoetarako, laboreetarako…

ur ona, lur emankorra eta aro mediterraniar egokia ekarten ditu. Arbendolak ere ugari bazterrotan. Egun, olibondoak bizirik eta olio bikaina emaiten dutenak dira hemengoak, esate baterako:

jai-egun bakarrean mila anoa barraskilo sukaldatzeko adina.