Altzania mendilerroan ibiliz gero artaldeak larre zabaletan alhan ikustea ohiko da, goialdeetan batik bat, latxa motako ardiak gehienak. Asparrenan artzaintza betidanikoa da, eta egun gazta eskuz egiten duten ardidunak badira, gaztandegi batzuk eta latxaren esnez egin gaztak bikainak. ‘Queso de Pastor-Artzai Gazta jatorri-izendapenekoa Idiazabal Baserrikoa’, esne gordinez egin ohi da –pasteurizatu bagekoa– eta gatzagi naturalaz mamitua.
Ilárduia herrian ‘La Leze’ dago, Eli Gorrótxategiren gaztandegia, Araian Aixtra basetxea, Saenz de Zuázola sendiarena, eta Unai Lekúonarena ere bai. Arríola herrrixkan Julen Karásatorrek bere gaztak eskutik eskura saltzen ditu.
Eginon, Sat Olano gaztandegiak Gaztaren Museo tiki bat daduka, eta berton antzinako artzainen tresnak, lanabesak, bizierak eta abar erakusgai.
Aipatu horiek guztiak hainbat lehiaketatan garaitzaile gertatu izan dira, bai Euskal Herrian bai estatuan eta bai nazioarteetan.
